فیوز برق یا مینیاتوری از جمله انواع کلیدهای محافظتی محسوب می شود. این کلید که از جمله مهم ترین بخش های به کار رفته در هر مدار الکتریکی به حساب می آید، وظیفه مراقبت از سیستم های روشنایی و تاسیسات برقی در مقابل جریان و بار اضافی را دارد. به طور کلی این قطعه در برابر هر گونه فشار و جریان اضافی به شدت حساس بوده و به منظور پیشگیری از آسیب به لامپ یا دستگاه، سریعا مدار را قطع می کند. در ادامه به انواع این کلیدها و وظایف بیشتری که بر عهده دارند می پردازیم. چرا که کلید مینیاتوری جزو مهم ترین بخش هایی است که در هر سیستم روشنایی به آن احتیاج داریم.
مشخصات کلی فیوز برق
همان طور که گفته شد این قطعه در صورت تغییر در ولتاژ و جریان برق سبب قطع جریان برق می شود. به صورت کلی ما دو نوع جریان برق داریم. یکی جریان لحظه ای یا آستانه تحمل فیوز است. که آن را در داخل کادر مستعطیلی به طور مثال به شکل 3000 یا 6000 می نویسند. در واقع این اعداد به معنی این است که کلید مینیاتوری قادر است در یک بازه زمانی کوتاه، مثلا یک ثانیه این مقدار جریان برق را تحمل کند. اما دومین جریان، که چریان نامی نامیده می شود، به حداکثر میزان جریانی است که کلید یا فیوز قادر است آن را تحمل کند. که در این صورت با عبور از میزان جریان نامی، فیوز به صورت خودکار آن را قطع می کند. و به نوعی مانع از آسیب رسیدن به چراغ یا محصول می شود.
در روشنایی های شهیر، کارخانه ها، ساختمان های مختلفی و … استفاده از این جریانات به اشکال مختلف بسیار رواج دارد. به عنوان مثال در پارک ها و جهت روشنایی و نورپردازی با کمک چراغ های پارکی و یا چراغ دفنی و سایر المان ها، شاهد ترانس ها و یا بخش های مرتبط هستیم. که به کمک فیوزها و سایر تشکیلات میزان برق ورودی و مصرفی در طول شبانه روز کنترل می شود. تا بتوان محیط ها بدون هیچ افزایش فشار و یا قطعی روشن کرد. در واقع گسترده استفاده از این قطعه بسیار بالا بوده و در بسیاری از بخش ها کاربرد دارد. از همین رو در ادامه به معرفی بیشتر آن و همچنین انواع این محصول اشاره خواهیم کرد.
انواع تیپ کلید مینیاتوری
به صورت کلی تیپ های مختلفی برای این قطعات وجود دارند. که هر کدام دارای ویژگی های مختلفی بوده و در قسمت های مختلفی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به طور مثال فیوز برق یک ساختمان مسکونی چند طبقه با فیوز یک کارخانه یا سوله بزرگ متفاوت است. همچنین تیپ های به کار رفته در ساخت این قطعات در مدل Z,B,C,D,K ساخته می شوند. اگر مشاهده کردید که بر روی یک فیوز نوشه شده بود B6 این بدان معناسبت که فیوز متعلق به تیپ B بوده و توانایی تحمل حداکثر تا عدد 6 جریان برق می باشد. در واقع این مورد نیز به مانند اکثر سیستم های روشنایی دارای شناسه های منحصر به ردی است که بتوان در زمان خرید، متناسب با محل مورد نظر اقدام کنیم. در ادامه بیشتر هر یک از این تیپ های کلیدها را معرفی می کنیم.
فیوز تیپ K یا قدرت
همان طور که گفتیم، تفاوت در سرعت قطع شدن هر فیوز مرتبط با تیپ یا مدل آن است. برخی از این فیوزها تندکار و یا برخی نیز پر قدرت تر هستند. و میزان جریان برای قطع کردن برق در آن ها متفاوت است. به همین دلیل باید نسبت به تیپ انتخابی هر یک از کلیدهای منیاتوری دقت نمایید. تا تیپ انتخابی همخوانی مناسبی با میزان مصرف برق محیط مورد نظر شما داشته باشد. چرا که عملکرد فیوز متناسب با میزان جریان برق ورودی و همچنین محل مورد استفاده بسیار مهم است. چرا که باید قادر باشد تا به موقع و بر اساس میزان برق مصرف نسبت به قطع جریان و یا اجازه ورود جریان برق اقدام کند.
تیپ K جزو آن دسته های فیوزهایی است که در دسته قدرت قرار می گیرد. در واقع این تیپ فیوز برق دارای حساسیت بیشتری بوده و از قدرت بالاتری نیز برخوردار است. به طور مثال اگر موتور دارای جریان یا بار اضافه ای باشد، این تیپ قادر به خاموش کردن آن است. به همین دلیل و به خاطر قدرت بالایی که دارد از آن برای دستگاه ها و در بخش های مهم و پر قدرتی استفاده می شود. موتورها، ترانسفورماتور، مدارها و حتی در انواع پروژکتور ال ای دی پرقدرت از جمله مهم ترین بخش هایی هستند که می توان از این تیپ فیوز بهره برد.
کلید تیپ B یا فیوز تندکار
این تیپ دارای سرعت بالایی در قطع برق، در صورت افزایش و یا تغییر جریان می باشد. به همین خاطر نیز بیشتر در سیستم ها و انواع چراغ های روشنایی و حتی در انواع چراغ خیابانی و معابر عمومی نیز از آن استفاده می کنند. به همین دلیل از کلیدهای تیپ B بیشتر برای مصارف خانگی و برای روشنایی بخش های مختلف استفاده می کنند. این کلید در صورتی که جریان بیش از 3 تا 5 برابر جریان مجاز بخواهد وارد دستگاه یا چراغ شود، فورا سبب قطع جریان برق می شود. با این ویژگی احتمال هرگونه خرابی یا سوختگی برای چراغ و یا دستگاه به طرز قابل توجهی کاهش می یابد.
کلید مینیاتوری تیپ D
این تیپ فیوزها که به ترانسفورماتوری نیز معروف هستند، بیشتر در موتورهایی کاربرد دارند که دارای جریان راه اندازی بالایی هستند. در واقع به جریان بالا در این مدل جریان هجومی نیز گفته می شود. به صورت تیپ های فیوز برق D جزو دسته تیپ های کندکار به حساب می آید. که در همین حالت نیز توانایی تحمل جریان های بیش از 10 تا 14 برابر حریان نامی استاندارد را دارا می باشد. به همین خاطر نیز بیشترین قسمت هایی که از آن استفاده می کنند، شامل مصارف صنعتی و کار خانجات می باشد. که دارای استفاده بالا و همچنین جریانات برقی بالایی هستند. چرا که در چنین محیط هایی به دلیل استفاده از دستگاه های مختلف و همچنین بزرگی آن، میزان مصرف بالا بوده و باید از فیوزهای قوی تر در این محیط ها استفاده شود.
فیوز تیپ C یا کندکار
همان طور که از اسم این تیپ مشخص است که به کندکار نیز معروف است، برای راه اندازی مورتورهایی کاربرد دارد که توانایی زیادی ندارند. در واقع میزان توان آن ها در راه اندازی و شروع کار پایین است. به همین جهت می توان از انواع کولرهای گازی و یا پمپ ها نام برد. البته میزان سرعت قطع مدل های C از مدل های تیپ B بیشتر است. به همین خاطر نیز به آن ها کندکار نیز می گویند. اما به صورت کلی قدرت پایینی داشته و برای مصرف جریان های پایین و وسایل خانگی مناسب هستند.
فیوزهای تیپ Z
اصلی ترین ویژگی تشکیل دهنده نوع Z، حساسیت بالا و سرعت کار بالا (تند) است. در واقع در صورت عبور جریان غیر مجاز از آن، این فیوز با سرعت کم تری نسبت به سایر تیپ ها نسبت به قطع جریان اقدام می کند. ضمن اینکه به دلیل حساسیت بالا این فیوز، تا دو الی سه برابر جریان نامی توانایی تحمل جریان را دارد، در صورت افزایش اضافه بار سریعا فرمان به قطع آن می دهد. به دلیل همین حساسیت و سرعت بالا در قطع جریان غیر مجاز است که از این کلید مینیاتوری در مدارهایی که حساسیت های بسیار بالایی دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. از این مدل می توان در چراغ ها و المان های نورپردازی مانند وال واشر و یا ریسه ها و… نیز استفاده کرد.
چطور کلید مینیاتوری مورد نیاز خود را انتخاب کنیم؟
یکی دیگر از نکاتی که در مورد انواع فیوز و یا کلید ها مطرح است، ویژگی قطع مغناطیسی در آن ها است. که در واقع این موضوع حتی در کلیدهای یکسان نیز با یکدیگر تفاوت داشته و برابر نیستند. به طور مثال دو فیوز از تیپ B احتمال دارد، در یکی از موارد در دو برابر جریان نامی، و در یکی دیگر در سه برابر جریان نامی جریان قطع شود. به همین خاطر نمی توان تشخیص داد در صورتی که حتی اگر از دو فیوز برق با تیپ های یکسان در یک سری استفاده کینم، کدام سریع تر جریان غیر مجاز را قطع می کنند. که به صورت کلی باید گفت وقوع این اتفاق کاملا تصادفی بوده و بر اساس برخی ویژگی های مکانیکی در داخل کلیدها به وقوع می پیوندد. که به رژیم دمایی پیش از اضافه بار نیز بستگی دارد.
پس به صورت کلی می توان گفت انتخاب کلیدهای مینیاتوری که با نام فیوزها نیز شناخته می شوند، کار چندان راحتی نیست. در واقع این وسایل که کار مهم محافظت از جریان برق ساختمان و وسایل مختلف را بر عهده دارند، باید متناسب با همان وسیله و مکان انتخاب شوند. به همین خاطر انتخاب تیپ مناسب بر اساس کارکرد آن و البته نوع سیم کشی، باید توسط متخصص و یک برق کار انجام شود. تا کار به خوبی و با رعایت تمامی نکات فنی و ایمنی انجام شود. تا بدین شکل شما نیز با استفاده از این فیوزها بتوانید علاوه بر زمان بیشتر از کیفیت فنی بهتر دستگاه های برقی خود بهره ببرید.
